Fictiebepaling
Waarom een ‘huurvariant’ als het woonrecht tóch gratis geregeld kan worden? Meestal willen ouders geen huur betalen aan hun kinderen en liever gratis in ‘hun’ huis blijven wonen. In dat geval dragen de ouders in de ogen van de fiscus feitelijk niets over, want doordat ze de woning gebruiken worden ze er feitelijk niet armer van. Om dit te voorkomen is er in het successierecht een zogenaamde fictiebepaling ontworpen. Deze bepaling stelt dat er geen overdracht heeft plaatsgevonden wanneer de erflater en het kind afspreken dat de erflater een gratis woningrecht krijgt / gratis in de woning kan blijven wonen.
Fiscus
Er wordt dan door de fiscus geheven alsof het overgedragen vermogensbestanddeel (bijvoorbeeld bovengenoemd huis) zich nog in het vermogen van de erflater bevindt. Alleen als de toekomstige erflater bij leven een vergoeding voldoet, bijvoorbeeld het betalen van huur, gaat de fictiebepaling niet op. Er wordt dus geen successierecht geheven, mits de ouders een reële huur betalen.
Woongenot en huurbescherming
Het woongenot van de ouders is verzekerd omdat zij recht hebben op huurbescherming. Welke koopsom de kinderen voor de woning betalen hangt af van de waarde in verhuurde staat. (Sommige belastinginspecties hanteren een waarde die gerelateerd is aan de leeftijd van de jongste ouder). De waarde in verhuurde staat is uiteraard wel lager dan de leegwaarde. Over de waarde in verhuurde staat dient bij de overdracht 6% overdrachtsbelasting te worden betaald.